Het begon als een onschuldige party-drug in de underground rave-scene, maar GHB heeft in de afgelopen tien jaar een razendsnelle opmars gemaakt in Nederland. Van een mysterieus middeltje voor een avondje uit tot een serieuze verslavingscrisis: de “vloeibare xtc” is een vaste gast geworden op zowel festivals als in revalidatiecentra. Maar hoe is het mogelijk dat een middel, dat ooit voornamelijk als paardenverdoving werd gebruikt (ja, echt), nu de levens van duizenden mensen in zijn greep houdt?
Tijd om te duiken in de geschiedenis van GHB, de toenemende populariteit, en de gevolgen voor de gezondheid – allemaal verpakt met een vleugje humor, want een beetje lachen houdt de ellende draaglijk.
Wat is GHB precies?
Voor wie niet helemaal op de hoogte is: GHB (Gamma-hydroxybutyraat) is een middel dat oorspronkelijk werd gebruikt als narcosemiddel en zelfs in lage doses in slaapmiddelen. Tegenwoordig staat het vooral bekend als partydrug, dankzij de verdovende, euforische effecten die het met zich meebrengt. Het wordt vaak “vloeibare xtc” genoemd, hoewel dit misleidend is, want in tegenstelling tot xtc werkt GHB vooral ontspannend in plaats van stimulerend. Een paar druppels en je waant je in een wereld vol liefde, knuffels en vrede. Klinkt leuk, toch? Tot je te veel neemt en ineens in een coma ligt.
De belangrijkste aantrekkingskracht van GHB is de sterke, snelle roes die het veroorzaakt. Gebruikers voelen zich ontspannen, losser en, laten we eerlijk zijn, vaak een beetje zoals een pudding die net te lang uit de koelkast heeft gestaan. Je hebt even geen zorgen. Maar de grens tussen “chill” en “GHB-verdoving” is flinterdun, en dat is waar het vaak misgaat.
De opkomst van GHB: van obscure drug naar bekend fenomeen
Een decennium geleden was GHB vooral een middel dat bekend was onder bodybuilders (ja, die types die eruitzien alsof ze met een worstelwedstrijd hun huur betalen) vanwege de vermeende groeihormoonstimulatie. Maar zoals dat gaat met drugs: als iets ergens goed werkt, dan sijpelt het langzaam door naar de mainstream.
GHB kreeg zijn grote doorbraak in de Nederlandse party-scene in de vroege jaren 2000. Een klein flesje voor een avond vol liefde, vrijheid en, als je niet oplet, geheugenverlies. Het werd populair op festivals en in clubs omdat het goedkoop, makkelijk te maken en extreem krachtig is. Bovendien is het reukloos en smaakloos, waardoor het ook berucht werd als ‘date rape drug’, wat helaas een duistere kant van het verhaal is.
In de afgelopen tien jaar is het gebruik van GHB echter explosief gegroeid. Dit komt deels doordat het zo verslavend is – en hier begint de ellende. De cijfers liegen er niet om: waar het gebruik van andere partydrugs zoals xtc en ketamine stabiel lijkt te blijven, is het aantal mensen dat verslaafd raakt aan GHB verontrustend gestegen.
Waarom is GHB zo verslavend?
Laten we het simpel houden: GHB maakt je lichaam en geest afhankelijk. En snel ook. Het gevoel van ontspanning en euforie is zo sterk dat veel gebruikers steeds vaker willen gebruiken. Het probleem is dat de tolerantie voor GHB snel toeneemt, wat betekent dat gebruikers steeds meer nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken. Maar hier komt de catch: een beetje te veel, en je gaat knock-out. Ja, gewoon out, alsof je een per ongeluk het pauzeknopje op je leven hebt gedrukt.
Dit betekent dat de overgang van recreatief gebruik naar verslaving bij GHB gebruikers veel sneller gaat dan bij andere drugs. En het stopt niet bij het lichamelijk verlangen naar die roes. Mensen die verslaafd raken aan GHB, kunnen het letterlijk nodig hebben om te voorkomen dat ze ernstige ontwenningsverschijnselen krijgen, zoals hallucinaties, hevige angst, trillingen, en in extreme gevallen, levensbedreigende aanvallen. Dit maakt GHB een van de gevaarlijkste drugs om verslaafd aan te raken, omdat stoppen zonder medische hulp extreem riskant kan zijn.
Het groeiende aantal verslaafden in Nederland
Het afgelopen decennium heeft Nederland een aanzienlijke stijging gezien in het aantal mensen dat hulp zoekt voor GHB-verslaving. In 2010 waren er nog maar enkele honderden mensen die verslaafd waren aan deze drug, maar dat aantal is sindsdien sterk toegenomen. Volgens verslavingsklinieken zijn er nu duizenden mensen die kampen met GHB-afhankelijkheid, en dat is nog maar het topje van de ijsberg. Voor veel gebruikers is het namelijk moeilijk om hulp te zoeken – of omdat ze hun verslaving niet willen toegeven, of omdat ze simpelweg niet weten hoe gevaarlijk het is om te stoppen zonder medische begeleiding.
De reden voor de toename? GHB is goedkoop en makkelijk te verkrijgen, vooral in de landelijke gebieden van Nederland. Het wordt vaak thuis gefabriceerd met ingrediënten die gewoon bij de drogist te koop zijn (hoewel het geen aanrader is om dat zelf te proberen, tenzij je graag met een explosieve chemische bom in je keuken wilt spelen). De toegankelijkheid en de snelle verslavingscyclus hebben ervoor gezorgd dat GHB zich als een lopend vuurtje heeft verspreid.
De tekst gaat verder onder de grafiek
De verslaving lijkt geen pandemie
- Het aantal GHB-verslaafden is in de afgelopen tien jaar fors toegenomen, met een bijna verviervoudiging van 300 naar 2500 verslaafden. Dit weerspiegelt de toenemende populariteit van de drug, vooral in de partyscene, en de sterke verslavende werking ervan.
- In tegenstelling tot GHB is het aantal alcoholverslaafden stabiel gebleven rond de 50.000 tot 55.000 verslaafden. Hoewel alcohol een veelgebruikte drug blijft, is de groei in nieuwe gevallen minder dramatisch, mogelijk omdat alcoholverslaving al jarenlang een bekend probleem is met veel preventiecampagnes.
De stijging in GHB-gebruik is verontrustend, zeker gezien de ernstige gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met verslaving aan deze stof
De gevolgen van GHB-verslaving
Naast de lichamelijke afhankelijkheid, heeft GHB-verslaving ook zware mentale gevolgen. Gebruikers ontwikkelen vaak ernstige stemmingswisselingen, paranoia en geheugenverlies. Het is niet ongebruikelijk dat mensen met een GHB-verslaving sociale problemen krijgen, zoals verlies van werk, relaties en uiteindelijk hun gezondheid. De geestelijke afhankelijkheid kan minstens zo verwoestend zijn als de fysieke.
Wat GHB nog lastiger maakt, is dat het effect van de drug ervoor zorgt dat veel gebruikers hun verslaving bagatelliseren. “Het is maar een partydrug, toch? Hoe erg kan het zijn?” Nou, behoorlijk erg. De combinatie van fysieke afhankelijkheid en de diepe roes waarin gebruikers terechtkomen, maakt het moeilijk om te beseffen hoe ernstig de situatie is totdat het te laat is.
Behandeling van GHB-verslaving: geen makkelijke weg terug
Het behandelen van GHB-verslaving is een uitdaging op zich. Zoals eerder vermeld, kan stoppen zonder medische hulp gevaarlijk zijn. De ontwenningsverschijnselen zijn hevig en de kans op een terugval is groot, vooral omdat het gebruik zo verweven raakt met het dagelijks functioneren van de verslaafde. Veel verslaafden gebruiken om de paar uur om ontwenningsverschijnselen te voorkomen, waardoor het stoppen met GHB een moeilijke en risicovolle onderneming wordt.
De meeste mensen die proberen te stoppen, hebben professionele hulp nodig. Detox-programma’s onder medisch toezicht zijn de veiligste manier om van GHB-verslaving af te komen. Dit kan weken duren, omdat de ontwenningsverschijnselen bij GHB-gebruik veel langer aanhouden dan bij andere drugs.
Van partydrug naar pandemie
De opkomst van GHB in Nederland is zowel fascinerend als zorgwekkend. Wat begon als een partydrug die je bij je lokale chemische kok kon krijgen, is uitgegroeid tot een ernstig verslavingsprobleem dat duizenden levens beïnvloedt. Hoewel GHB een kortstondige, krachtige roes biedt, is de tol die het eist op lichaam en geest aanzienlijk.
Dus, wat is de moraal van dit verhaal? Als je iemand bent die graag af en toe experimenteert, houd dan altijd in gedachten dat sommige middelen veel gevaarlijker zijn dan ze op het eerste gezicht lijken. GHB mag dan goedkoop en makkelijk verkrijgbaar zijn, maar het heeft een hoge prijs. Party safe, en laat de vloeibare xtc in het chemielab waar hij hoort – niet in je drankflesje op een vrijdagavond.