Als je de berichten van de politie leest, zou je bijna denken dat Nederland op het punt staat om de wereldwijde drugscriminaliteit in een houdgreep te nemen. Jaar na jaar wordt ons verteld dat de criminelen “harder worden geraakt”, dat er nieuwe strategieën worden ontwikkeld, en dat de internationale samenwerking vruchten afwerpt. Klinkt goed, toch? Helaas blijft de realiteit op straat en in onze havens een heel ander verhaal vertellen. Want ondanks alle mooie woorden in rapporten als het Fenomeenbeeld drugs 2024, blijft Nederland een belangrijk knooppunt in de mondiale drugsmarkt. Sterker nog, de strijd tegen drugs lijkt al tientallen jaren op dezelfde muur te botsen: geen zichtbare vooruitgang, wel veel schadelijke gevolgen.
De mythe van het ‘harde raken’ van drugscriminelen
Het idee dat de politie erin slaagt drugscriminelen “hard te raken” klinkt indrukwekkend, maar laten we eerlijk zijn: wat betekent dat nu echt? Ja, er worden grote partijen drugs onderschept, en ja, sommige labs worden opgerold. Maar terwijl één drugslab wordt ontmanteld, staan er elders al drie nieuwe te draaien. En elke partij cocaïne die in de haven van Rotterdam wordt gevonden, is slechts het topje van de ijsberg. Je kunt je afvragen of dit soort acties de criminelen daadwerkelijk pijn doet, of dat het gewoon de kosten van hun bedrijfsvoering zijn geworden – een soort ‘verlies en schade’ die ze in hun calculaties meenemen. Want terwijl wij denken dat ze “een klap” krijgen, gaat de rest van hun drugsstromen gewoon door.
Internationale samenwerking, systeemaanpak, bronbestrijding – het klinkt allemaal als een geweldig gecoördineerde aanval op de georganiseerde misdaad. Maar in werkelijkheid lijkt het alsof de drugsnetwerken telkens weer een stap voor zijn. Waar de politie een deur dichtgooit, vinden de criminelen al lang een open raam.
Een groeiend probleem: polydrugs en nieuwe trends
Terwijl Nederland zich volgens het rapport ontpopt als een steeds groter productieland van drugs, blijft de markt zich ontwikkelen. Polydrugs, een mix van verschillende soorten drugs, worden steeds vaker geproduceerd en verkocht. Ook de opkomst van nieuwe drugs, zoals synthetische cathinonen en pink cocaïne (die overigens zelden echte cocaïne bevat), laat zien dat de vraag naar nieuwe producten groot is en dat de criminelen hier moeiteloos op inspelen.
Maar wat wordt er concreet gedaan om deze opkomende trends in te dammen? En nog belangrijker: werkt het? Ondanks alle zogenaamde inspanningen blijft Nederland een topbestemming voor de invoer, productie en distributie van drugs. De conclusie? De aanpak van de drugscriminaliteit lijkt vooral symptoombestrijding. We kunnen zoveel drugs in beslag nemen als we willen, maar zolang de vraag blijft groeien, zal het aanbod dat ook doen.
Drugsnetwerken: wie is nu eigenlijk de baas?
De onderzoekers stellen in het rapport dat de netwerken binnen de drugsindustrie steeds meer met elkaar verweven raken. Dit klinkt misschien zorgwekkend, maar het is ook een logisch gevolg van een “markt” waarin de vraag naar drugs onverminderd hoog blijft. Wat voor ons een crimineel probleem lijkt, is voor deze netwerken simpelweg business as usual. En zoals bij elke goede business geldt: als er een obstakel op je pad komt, vind je gewoon een andere weg.
Wat vooral opvalt, is de mate van professionalisering binnen de criminele infrastructuur. We hebben het niet alleen meer over de grote bazen die in luxe villa’s op afstand opereren, maar ook over de mensen aan de basis: van logistieke dienstverleners tot corrupte douaniers. Iedereen speelt zijn rol in dit complexe web van drugsproductie en -distributie. De politie spreekt vaak over het doorbreken van deze ‘criminele carrières’, maar hoe reëel is dat? In een markt die draait op vraag en aanbod zullen er altijd mensen zijn die de verleidingen van het snelle geld niet kunnen weerstaan.
De onvermijdelijke falen van de ‘war on drugs’
De strijd tegen drugs is niet nieuw. We voeren deze “war on drugs” al tientallen jaren. Maar wat hebben we hiermee bereikt? Het lijkt vooral een kwestie van dweilen met de kraan open. In het beste geval halen we af en toe een nat doekje over het oppervlakte van de drugsproblematiek, maar de echte oorzaak blijft onaangeroerd.
Ondanks jaren van investeringen in wetgeving, handhaving en internationale samenwerking, is de handel in drugs groter en winstgevender dan ooit. Je kunt bijna niet om de vraag heen: is dit überhaupt een strijd die we kunnen winnen? Drugs zullen altijd een grote markt hebben, zolang er mensen zijn die er geld mee willen verdienen en anderen die bereid zijn het te kopen.
Politieke campagnes en politie-inspanningen richten zich op het ‘bestrijden’ van drugs, maar het is duidelijk dat deze aanpak simpelweg niet effectief is. Misschien is het tijd om te erkennen dat we met een onmogelijke taak bezig zijn. De cijfers liegen er niet om: ondanks alle inspanningen is Nederland niet minder, maar juist meer een knooppunt in de mondiale drugsmarkt geworden.
De ware prijs van drugscriminaliteit
En de gevolgen? Die zijn niet mals. Het aantal drugslabs in woonwijken neemt toe, wat voor gevaarlijke situaties zorgt. Het dumpen van chemisch afval is inmiddels een vast onderdeel van ons Nederlandse landschap. En dan hebben we het nog niet eens over de maatschappelijke schade die gepaard gaat met drugscriminaliteit: geweld, bedreigingen, en een algeheel gevoel van onveiligheid in bepaalde regio’s.
De ware prijs van de drugscriminaliteit wordt dus niet alleen betaald door de criminelen of de politie, maar door de samenleving als geheel. Het milieu, de volksgezondheid en de veiligheid van burgers staan voortdurend onder druk.
En nu?
Wat betekent dit alles voor de toekomst? Zal de drugscriminaliteit ooit afnemen? Of blijven we doorgaan met deze eindeloze cyclus van onderscheppingen, arrestaties en rapporten die ons vertellen dat de criminelen “hard geraakt” worden?
Een ding is zeker: zolang er vraag is naar drugs, zal er een markt voor bestaan. En zolang Nederland zijn rol als knooppunt niet kwijtraakt, zal de strijd voortduren. Misschien is het tijd om de strategieën en prioriteiten te herzien. Want hoeveel succes hebben we nu echt geboekt na tientallen jaren van strijd?
Dus, wie is hier nu echt de baas in de strijd tegen drugs? Het lijkt erop dat de drugsnetwerken het laatste woord nog lang niet hebben gesproken.